Πελοποννησιακός Πολεμος

Πελοποννησιακός Πολεμος

(431-404 π.Χ.)

Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος ανάμεσα στην Αθηναϊκή και την Πελοποννησιακή συμμαχία, υπό την ηγεμονία της Σπάρτης, διήρκεσε, με μερικές ανακωχές, από το 431 π.Χ. έως το 404 π.Χ. και έληξε με ήττα των Αθηναίων, δίνοντας τέλος στον πολιτισμικό "χρυσό αιώνα". Όταν τελικά η Σπάρτη κατάφερε να επικρατήσει, βρέθηκε αρκετά αποδυναμωμένη και η ίδια, στην ηγεσία πόλεων φτωχών ή και αποδεκατισμένων από τον πόλεμο, οι οποίες δεν έπαυαν εντούτοις να έχουν φιλοδοξίες, διαφορετικές οικονομίες αλλά και διάφορη πολιτική τοποθέτηση στον τρόπο διακυβέρνησής τους.

 AITIA:

i.          Η απόπειρα της Αθήνας να δημιουργήσει ισχυρό ιμπεριαλιστικό εμπορικό κράτος, χωρίς να μπορεί να ελέγξει τις αντιδράσεις των άλλων πόλεων της Συμμαχίας που δυσαρεστούνταν με την απώλεια της ανεξαρτησίας τους και με τη μετατροπή τους σε απλές διοικητικές περιφέρειες του κράτους των Αθηνών

ii.       Η μεταφορά του ταμείου όλων των Ελλήνων που είχε δημιουργηθεί για την αντιμετώπιση την Περσών, χωρίς έγκριση, από το ιερό νησί της Δήλου στην Αθήνα και τη διοχέτευση των πόρων αυτών αποκλειστικά για την Αθηναική Ηγεμονια

iii.      Οι πολιτισμικές διαφορές ανάμεσα στην αθηναϊκή κοινωνία και τη σπαρτιατική{Αθήνα:Κοινωνία «ανοικτή» και δημοκρατική , Σπάρτη:Κοινωνία «κλειστή» και αριστοκρατική}

iv.     Τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα των αριστοκρατικών στις συμμαχικές πόλεις των Αθηνών, στις οποίες μόνον οι έμποροι και οι βιοτέχνες έβλεπαν θετικά την αθηναϊκή ηγεμονία

v.       Τα τοπικά οικονομικά συμφέροντα των περισσότερων πόλεων της Ελλάδας και του ευρύτερου Ελληνικού Μεσογειακού χώρου

vi.     Η ανάμειξη των Περσών οι οποίοι χρηματοδότησαν και τροφοδότησαν σε κρίσιμες στιγμές τις ενδοελληνικές διαμάχες.

vii.     Η ενίσχυση του οικονομικού ανταγωνισμού Αθήνας-Κορίνθου , όταν οι Αθηναίοι επέκτειναν το εμπόριό τους στη Δύση, όπου κυριαρχούσε ως τότε το κορινθιακό εμπόριο.

viii.  Η κυριαρχία της Αθήνας στο Αιγαίο και οι βλέψεις της προς τη Δύση, Ιόνιο και Αδριατική

ΑΦΟΡΜΕΣ:

i.          η απόφαση της Αθήνας να διευρύνει ακόμα περισσότερο το εμπόριο αλλά και τις πολιτικές της σχέσεις με τη Μεγάλη Ελλάδα, δηλαδή τις πόλεις της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας

ii.       Το κατά Μεγαρέων ψήφισμα όπου οι Αθηναίοι μετά από πρόταση του Περικλή, ως αντίποινα κατά των Μεγαρέων που προσχώρησαν στην πελοποννησιακή συμμαχία, απαγόρευσαν στα μεγαρικά πλοία να μπαίνουν σε λιμάνια της αθηναϊκής συμμαχίας με αποτέλεσμα μεγάλο πλήγμα στο μεγαρικό εμπόριο.

iii.      Η ανάμειξη των Αθηναίων στη διαμάχη Κέρκυρας-Κορίνθου για την Επίδαμνο όπου οι Αθηναίοι βοήθησαν τους Κερκυραίους, υπογράφοντας μαζί τους αμυντική συμμαχία, «επιμαχία». Έτσι οι Κορίνθιοι θεώρησαν την ανάμειξη της Αθήνας παραβίαση των σπονδών.

iv.      Η αποστασία της Ποτίδαιας από την αθηναϊκή συμμαχία (432 π.Χ.) και την αποστολή στρατιωτικού τμήματος απο τους Κορίνθιους για βοήθεια , το οποιό συντέλεσε στην πολεμική αναμέτρηση Αθηναίων – Κορινθίων.

ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ:

Την Αθηναική Συμμαχία συνιστούσαν:οι Πλαταιές, οι περισσότερες πόλεις της Ακαρνανίας, πόλεις της Θεσσαλίας, η Ναύπακτος (όπου κατοικούσαν Μεσσήνιοι που είχαν διωχθεί από τον τόπο τους και τους οποίους οι Αθηναίοι φιλοξενούσαν εκεί), η Χίος, η Λέσβος (που αποστάτησε αλλά την επανέφεραν στη συμμαχία), πολλά νησιά του Αιγαίου, όπως και πόλεις της Ιωνίας και του Ελλησπόντου , νησιά του Ιονίου και τη Μεγάλη Ελλάδα, η Κέρκυρα και η Ζάκυνθος και μερικές πόλεις της Σικελίας και της Κάτω Ιταλίας

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗ ΣΥΜΜΑXΙΑ:

Την Πελοποννησιακή Συμμαχία συνιστούσαν: η Κόρινθος και όλες οι πελοποννησιακές πόλεις ,εκτός από των Αργείων και των Αχαιών, τα Μέγαρα και όλες οι πόλεις της Βοιωτίας , εκτός των Πλαταιών, μερικές πόλεις της Αιτωλίας, η Φωκίδα, η Αμβρακία , οι πόλεις που κατοικούνταν από τους Λοκρούς , οι Λευκαδίτες από το Ιόνιο και από την Κάτω Ιταλία και Σικελία ,ο Τάρας και οι Συρακούσες

ΟΙ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ:

·        Αρχιδάμειος πόλεμος (431-421 π.Χ.)

·        Η Σικελική Εκστρατεία (415-413 π.Χ.)

·        Δεκελεικός Πόλεμος(413-404 π.Χ.)

ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ:

Στην πρώτη φάση του πολέμου δόθηκε από τους ιστορικούς το όνομα του βασιλιά της Σπάρτης Αρχιδάμου, ο οποίος ήταν επικεφαλής των πελοποννησιακών δυνάμεων που κατέλαβαν την Αττική , όχι όμως και την Αθήνα , στα πρώτα έτη του πολέμου. Ως πρώτη επιθετική ενέργεια του πολέμου θεωρείται η αποτυχημένη επιδρομή των Θηβαίων στην πόλη των Πλαταιών τον Μάρτιο του 431 π.Χ. Ο Αρχίδαμος εμφανίστηκε στην Αττική 2 μήνες μετά και άρχισε την ερήμωσή της, ενώ οι Αθηναίοι κλείστηκαν στα Μακρά Τείχη, αποφεύγοντας την αντιπαράθεση με το πεζικό των Πελοποννησίων και περιορίζοντας τις επιθετικές τους κινήσεις στο ναυτικό το οποίο έστελναν και λεηλατούσε για αντιπερισπασμό τα παράλια της Πελοποννήσου και κυρίως την Ηλεία. Οταν οι Πελοποννήσιοι αποχώρησαν στα τέλη Ιουλίου, οι Αθηναίοι κυρίευσαν την Αίγινα, ερήμωσαν τις περιοχές των Λοκρών και λεηλάτησαν τα Μέγαρα. Την άνοιξη του 430 π.Χ. η Αθήνα δέχτηκε ένα απρόσμενο χτύπημα ,τον λοιμό των Αθηνών ,ο οποίος αποδεκάτισε κυριολεκτικά την πόλη στα περίπου 5 χρόνια που διήρκεσε.Το 429 π.Χ. υπέκυψε και ο Περικλής. Η επιδημία, η κατ’ έτος καταστροφή της καλλιεργήσιμης γης από τους Πελοποννησίους, η αντικειμενική αδυναμία της συμμαχίας να αντεπεξέλθει σε χερσαίες επιχειρήσεις και ο εκ των πραγμάτων περιορισμός της σε ναυτικές, σε συνδυασμό με τους ανταγωνισμούς στο δήμο, οδήγησαν την αθηναϊκή κοινωνία σε κρίση. Μετά το θάνατο του Περικλή στο προσκήνιο των δημοκρατικών κυριάρχησε ο Κλέων, φιλοπόλεμος και δημαγωγός, ενώ στων αριστοκρατικών, ο Νικίας, πράος αλλά όχι αποφασιστικός. Στρατιωτικά οι Αθηναίοι κατάφεραν εντούτοις να κυριεύσουν την Ποτίδαια, να επαναφέρουν τη Λέσβο και την Κέρκυρα και να κυριεύσουν την Πύλο. Μάχες δόθηκαν και στη Σικελία όπου αναγκαστικά βρέθηκε απασχολημένο τμήμα του αθηναϊκού στρατού και στόλου με στόχο να ενισχύσει τις πόλεις με δημοκρατικά πολιτεύματα, αλλά και να εμποδίσει την αποστολή σίτου από τις Συρακούσες στη Σπάρτη. Η Πελοποννησιακή Συμμαχία είχε καταφέρει να κυριεύσει τις Πλαταιές , να νικήσει παρά την απειρία της σε μερικές ναυμαχίες την αθηναϊκή συμμαχία, να κυριεύσει την Αμφίπολη της Θράκης, σημαντική σύμμαχο της Αθήνας λόγω της παραγωγής χρυσού και ξυλείας και να νικήσει στο Δήλιο, έξω από την Τανάγρα. Στον πόλεμο είχαν εμπλακεί πλέον και οι Μακεδόνες βασιλείς οι οποίοι είχαν στηρίξει ενεργά την Πελοποννησιακή Συμμαχία. Ηταν η ήττα της στην Πύλο, που έφερε τους Αθηναίους πολύ κοντά, οι λεηλασίες της περιοχής της από τα Κύθηρα, η διάψευση της πεποίθησής της ότι αυτός ο πόλεμος θα διαρκούσε λίγα χρόνια, η φυγή ειλώτων στους οποίους στηριζόταν για την επιβίωσή της και η απειλή πολέμου με το έως πρόσφατα ουδέτερο Άργος. Στις μάχες των τελευταίων χρόνων είχαν σκοτωθεί δύο σημαντικά πρόσωπα ο Βρασίδας των Λακεδαιμονίων και ο Κλέων των Αθηναίων το οποίο άφηνε το έδαφος ανοιχτό στην Αθήνα για τον Νικία και στη Σπάρτη για τον Πλειστοάνακτα, πρόσωπα που επιζητούσαν  ειρήνη. Οι δύο πόλεις υπέγραψαν την άνοιξη του 421 π.Χ. τη Νικίειο ειρήνη η οποία συμφωνήθηκε να έχει διάρκεια μισού αιώνα. Με αυτήν, την οποία πάντως δεν αποδέχθηκε η Κόρινθος και αρκετές άλλες πόλεις, έληξε η πρώτη φάση του πολέμου.

ΣΙΚΕΛΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ:

Το 415 οι Aθηναίοι συνέχιζαν να διαθέτουν την υπεροχή στη θάλασσα και με το δίκτυο των συμμαχιών τους λίγο ή πολύ ακέραιο. H Σικελία και η Kάτω Iταλία γνωστές ως "Mεγάλη Eλλάδα" δεν ήταν δυνατόν να μείνει εκτός της διαμάχης που είχε συγκλονίσει ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Hδη, πριν ξεκινήσει ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, η Aθήνα είχε ξεκινήσει μία προσπάθεια προσεταιρισμού όσο το δυνατόν περισσότερων ελληνικών πόλεων της Kάτω Iταλίας, ακόμη και μέσω της δημιουργίας νέων οικισμών (Θούριοι). Ωστόσο οι περισσότερες και ισχυρότερες πόλεις της περιοχής ήταν δωρικές, αποικίες της Σπάρτης, της Kορίνθου και άλλων δωρικών μητροπόλεων, οπότε έβλεπαν τουλάχιστον με καχυποψία τους Aθηναίους. Γνωρίζοντας, επίσης, την τάση των Aθηναίων να επιβάλουν τη θέλησή τους στους συμμάχους τους με κάθε μέσο, οι Eλληνες της Kάτω Iταλίας δεν ήταν ιδιαίτερα πρόθυμοι να αφήσουν τις πόλεις της κυρίως Eλλάδας να αναμειχθούν ενεργά στις υποθέσεις τους. Aποτέλεσμα αυτού ήταν η λεγόμενη A' Σικελική Eκστρατεία, η πρώτη απόπειρα των Aθηναίων να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τις ελληνικές πόλεις του μεγάλου και εύφορου νησιού της κεντρικής Mεσογείου, να αποτύχει παταγωδώς. H τριετής εκστρατεία (427-424 π.X.) κατέληξε στο συνέδριο της Γέλας, όπου οι σικελικές πόλεις δήλωσαν τη διάθεσή τους να ρυθμίζουν "τα του οίκου τους" χωρίς εξωτερική βοήθεια, ωστόσο το αποτέλεσμα ουσιαστικά ήταν ένας θρίαμβος των Συρακουσών, της ισχυρότερης ελληνικής πόλης της Kάτω Iταλίας. H Eγεστα δεν ήταν εξαρχής ελληνική πόλη. Aνήκε στους γηγενείς  ,ωστόσο οι Eγεσταίοι είχαν αναμειχθεί με τους Eλληνες και είχαν εξελληνιστεί σχεδόν ολοκληρωτικά την εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου. Kοντά στην Eγεστα βρισκόταν ο Σελινούντας, ισχυρή δωρική αποικία , οι οποίοι πλέον απειλούσαν ακόμη και την ύπαρξη της Eγεστας . 'Ετσι γνωρίζοντας την επιθυμία των Aθηναίων να αναμειχθούν στα εσωτερικά της Σικελίας, έστειλαν στη συνέχεια πρεσβεία στην πόλη της Παλλάδας, ζητώντας βοήθεια και υποσχόμενοι ότι θα κάλυπταν τα έξοδα του εκστρατευτικού σώματος, αν αποφάσιζε ο Δήμος να τους συμπράξει στον αγώνα εναντίον των Σελινουντίων γεγονός που αποτέλεσε μίας πρώτης τάξεως ευκαιρία για τους Aθηναίους. Ο Aλκιβιάδης, ως επικεφαλής των ριζοσπαστών Δημοκρατών, κατάφερε να πείσει το δήμο να εγκρίνει την εκστρατεία, παρά την αντίθεση των μετριοπαθών Δημοκρατικών που είχαν ηγέτη τους το Nικία. Στην περίπτωση της εκστρατείας της Σικελίας, οι ολιγαρχικοί αφού δεν είχαν τη δυνατότητα να ματαιώσουν την ψήφιση της εκστρατείας, προσπάθησαν να την υπονομεύσουν εξαρχής, δημιουργώντας ένα πρωτοφανές σκάνδαλο, το οποίο ουσιαστικά σφράγισε την τύχη της εκστρατείας πριν καν αναχωρήσουν τα πλοία από τον Πειραιά. Tον Mάιο του 415 π.X., ενώ οι προετοιμασίες για την αναχώρηση του σώματος κορυφώνονταν, ένας μεγάλος αριθμός ερμαϊκών στηλών, βρέθηκαν ακρωτηριασμένες και κατηγορήθηκε ο Aλκιβιάδης μαζι με 10 ακόμα Αθηναίους. Ωστόσο η ελπίδα ότι αυτή η εκστρατεία θα καθιστούσε την Aθήνα μία πραγματική υπερδύναμη ήταν διάχυτη μεταξύ των Aθηναίων, που με την προοπτική του μεγαλείου αποχαιρέτησαν το στόλο. O στόλος, όπως είχε προγραμματιστεί, κατέληξε στην Kέρκυρα, επίσης μέλος της αθηναϊκής συμμαχίας, απ' όπου παρέλαβαν ακόμη 34 τριήρεις και όλοι μαζί αναχώρησαν για τη Σικελία. Στη Σικελία η κατάσταση εξελίχθηκε άσχημα για τους Αθηναίους. Ο εμπνευστής της εκστρατείας ήταν απών, ο Νικίας δεν πίστευε στη χρησιμότητα της επιχείρησης και ο Λάμαχος είχε φονευθεί σε μία σύγκρουση με τους Συρακούσιους. Όταν έφτασαν οι σπαρτιατικές ενισχύσεις υπό τον ικανότατο στρατηγό Γύλιππο, η κατάσταση χειροτέρευσε για τους Αθηναίους και κατέληξε σε καταστροφή. Οι στρατηγοί Δημοσθένης και Νικίας παραδόθηκαν και εκτελέστηκαν ενώ χιλιάδες αιχμάλωτοι Αθηναίοι και σύμμαχοί τους πέθαναν από τις κακουχίες στα λατομεία των Συρακουσών.

ΔΕΚΕΛΕΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ:

Η οχύρωση της Δεκέλειας από τους Σπαρτιάτες είχε καταστρεπτικά αποτελέσματα για τους Αθηναίους, που έχασαν έτσι την ύπαιθρο. Οι Αθηναίοι έκαναν προσπάθεια για ναυπήγηση νέου στόλου, ενώ, συγχρόνως οι Πέρσες επανεμφανίστηκαν στο Αιγαίο. Ο Αλκιβιάδης, που είχε καταφύγει στη Μικρά Ασία, συμβούλευσε τους Πέρσες να διατηρήσουν τον πόλεμο μεταξύ Αθήνας-Σπάρτης, έτσι αυτοί έδωσαν χρήματα στους Σπαρτιάτες και εκείνοι ναυπήγησαν στόλο. Οι Αθηναίοι ανακάλεσαν τον Αλκιβιάδη, ο οποίος όμως θεωρήθηκε αργότερα υπεύθυνος για την ήττα των Αθηναίων στο νότιο ακρωτήριο της Σάμου (το 407 π.Χ.). Εν τω μεταξύ, το 411, οι αποτυχίες των δημοκρατικών προκάλεσαν ολιγαρχικό πραξικόπημα με το οποίο τον έλεγχο της πόλης ανέλαβε η λεγόμενη Βουλή των Τετρακοσίων που αποτελούνταν μόνο από ολιγαρχικούς. Σε λίγους μήνες, με την επικράτηση των μετριοπαθών επί των πιο ακραίων ολιγαρχικών, το πολίτευμα αυτό εξελίχθηκε στη λεγόμενη Βουλή των Πεντακισχιλίων (5.000). Τελικά, μετά τη νίκη στην Κύζικο, η Αθήνα επανήλθε στη δημοκρατία. Αργότερα η Σπάρτη ηττήθηκε στις Αργινούσες το 406 π.Χ. και ο πόλεμος μεταφέρθηκε προς το Βόρειο Αιγαίο. Το 405 π.Χ., ο Σπαρτιάτης Λύσανδρος στους Αιγός Ποταμούς, στον Ελλήσποντο, κυρίευσε με έξυπνο στρατηγικό τέχνασμα όλα τα αθηναϊκά πλοία (εκτός από 12 που κατέφυγαν στην Κύπρο), γεγονός που συντέλεσε την ολοκληρωτική ήττα των Αθηναίων. Μετά από αυτό, ο στόλος της Σπάρτης απέκλεισε την Αθήνα από τη θάλασσα και, μέσω της οχυρωμένης Δεκέλειας, από την ξηρά. Η πολιορκία εξάντλησε τους Αθηναίους οι οποίοι, το 404 π.Χ., παραδόθηκαν και ζήτησαν ειρήνη.

ΣΥΝΘΗΚΗ ΕΙΡΗΝΗΣ:

Μετά από την ταπεινωτική ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς ακολούθησε η πολιορκία και η παράδοση της Αθήνας με σύναψη ειρήνης με ταπεινωτικούς όρους για την ηγέτιδα Αθήνα, στα οποία γεγονότα πρωταγωνίστησε ο Λύσανδρος. Οι Σπαρτιάτες, παρόλο που υπήρχαν συμμαχικές φωνές με κυριότερες αυτές των Κορινθίων και των Θηβαίων που διαφωνούσαν με τη σύναψη ειρήνης και απαιτούσαν την καταστροφή της Αθήνας, σεβόμενοι την προσφορά των Αθηναίων κατά τους Περσικούς πολέμους, δε συμφώνησαν στην υποδούλωση της Αθήνας αλλά προτίμησαν τη σύναψη ειρήνης, με την οποία ως νικητές επέβαλαν τις θέσεις τους.Η συνθήκη προεβλεπε:

·       να γκρεμίσουν τα Μακρά Τείχη και τα τείχη του Πειραιά.

·        να παραδώσουν το στόλο τους εκτός από δώδεκα πλοία.

·       θεωρώντας τους ίδιους εχθρούς και φίλους οι Αθηναίοι να ακολουθούν τους Λακεδαιμονίους σε οποιαδήποτε εκστρατεία σε ξηρά και θάλασσα.

·        να αποχωρήσουν από τις άλλες πόλεις που είχαν και να περιοριστούν στη δική τους.

·        να επιτρέψουν στους εξόριστους να επιστρέψουν.

·        για τον αριθμό των πλοίων ήταν υπεύθυνοι να αποφασίσουν ο Λύσανδρος και οι υπόλοιποι Σπαρτιάτες επί τόπου.

Οι όροι ήταν σαφώς ταπεινωτικοί και εξευτελιστικοί για την παλιά υπερδύναμη της Αθήνας. Είναι φανερό ότι με αυτές τις προϋποθέσεις που έθεταν οι Σπαρτιάτες για τη σύναψη της ειρηνευτικής συμφωνίας αποσκοπούσαν στον πλήρη έλεγχο της κατάστασης, στην αποτροπή επανακάμψας της Αθήνας, στην εκμετάλλευση των οικονομικών προνομίων της και στη σταθερότητα της εφαρμογής της συνθήκης και στην επικύρωσή τους ως πρώτη δύναμη στον ελληνικό χώρο.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:

i.        Δημιουργήθηκε πρόσφορο έδαφος για την εκδήλωση δημαγωγικών στάσεων με αποτέλεσμα ο αθηναϊκός λαός να μετατραπεί σε όχλο.

ii.      Με την ολιγαρχική μεταρρύθμιση με το καθεστώς των 400, με το καθεστώς των 5000 (410 π.Χ.). Αυτήν την περίοδο οι συνέπειες της αποτυχημένης Σικελικής εκστρατείας (415-413 π.Χ.) προκάλεσαν έντονες εσωτερικές αντιδράσεις και αντιπαραθέσεις στο πολιτικό σκηνικό, που, παρόλο που είχαν ως στόχο και απαιτούσαν τον περιορισμό των δημαγωγικών δραστηριοτήτων που απέβαιναν όχι εις όφελος της πόλης, προκάλεσαν ολιγαρχική μεταρρύθμιση του πολιτεύματος και του πολιτειακού καθεστώτος

iii.    Με την ήττα της Αθήνας η Εκκλησία του δήμου προχώρησε στη μεταρρύθμιση και την αναγκαστική εκλογή των Τριάκοντα τυράννων, ανωτέρων αρχόντων με ολιγαρχικές πεποιθήσεις και φιλοσπαρτιατικές διαθέσεις, ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν άτομα εμπαθή και φιλόδοξα, ανεξέλεγκτα και ανήθικα. Η αρχή των Τριάκοντα που δημιουργήθηκε λόγω των συνθηκών της ήττας και με την πρωτοβουλία και τη μέριμνα του Σπαρτιάτη στρατηγού Λύσανδρου φρόντισε για την εξουδετέρωση των αντιπάλων δημοκρατικών και των πιθανών αντιπάλων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τη διατάραξη της σταθερότητας της εξουσίας της, επανέφερε στον Άρειο Πάγο τα δικαιώματα που ίσχυαν πριν τις μεταρρυθμίσεις του Εφιάλτη, κατήργησε τα δικαστήρια ενόρκων, η Βουλή των 500 είχε πλέον και αρμοδιότητες ποινικού δικαστηρίου, συγκρότησε κατάλογο χιλίων «φίλων», έμπιστων πολιτών που εναλλάσσονταν στην εξουσία και επικροτούσαν άκριτα τις αποφάσεις των τυράννων.

iv.   Ο ηθικός κώδικας υπέστη διασυρμό στην Αθήνα. Το σύστημα αξιών και αρχών παραβιάστηκε. Αξίες ανατράπηκαν, αρχές καταπατήθηκαν, κοινωνικά ήθη και γενικότερα η ηθική χαλάρωσαν.

v.     Επήλθε η κατάλυση και η πλήρης διάλυση της Αθηναϊκής Ηγεμονίας. Η Αθήνα έπαψε σε οικονομικό επίπεδο να είναι η οικονομική και εμπορική δύναμη της εποχής. Επιπλέον, η Αθήνα συνθηκολόγησε με τους ταπεινωτικούς όρους του αφοπλισμού και της δουλικής υπακοής στις προθέσεις των Σπαρτιατών σε ζητήματα στρατιωτικά και εξωτερικής πολιτικής. Οι αγώνες για την αποκατάσταση της Αθήνας περιελάμβαναν και αποστροφή προς την περσική πλευρά για βοήθεια, όπως έκαναν και οι αντίπαλοι, έχοντας έτσι και οι δυο αντίπαλες φέρουν ευθύνη για τη ανάμειξη των Περσών στα πράγματα της Ελλάδος.

vi.   Η πρωτοκρατορία άλλαξε. Η Σπάρτη έγινε κυρίαρχη στα ελληνικά τεκταινόμενα. Οι Σπαρτιάτες εγκατέστησαν στρατιωτικές φρουρές στις πόλεις και στη συνέχεια προχώρησαν σε πόλεμο εναντίων των βαρβάρων. Η Σπάρτη συνέχισε να έχει διπλωματικές επαφές και την υποστήριξη των Περσών φυσικά με ανταλλάγματα, όπως είναι οι όροι της «Ανταλκιδείου» ειρήνης. Απέναντι στις ελληνικές πόλεις επέδειξε αλαζονική και ηγεμονική συμπεριφορά στην προσπάθειά της να επιβληθεί, να ασκήσει εξουσία, να ελέγξει καταστάσεις και να σταθεροποιήσει την επικυριαρχική εξουσία της προκαλώντας έντονες αντιδράσεις και δυσαρέσκειες.


Αγγελική Σ., Δήμητρα Π.